„Pamiętniki Pokoleń” – wywiad z panią Teofilą Knutel
W ramach kontynuacji ” Przerwanego Marszu” w dniu 19 września 2019 r. uczennica naszej szkoły Kamila Bialic z klasy siódmej spotkała się z panią Teofilą Knutel-emerytowaną nauczycielką Z Tyczyna, ale także przedstawicielką pokolenia Dzieci Wojny.
Pani Teofila Knutel w dniu wybuchu II wojny światowej miała po raz pierwszy przekroczyć progi szkoły jako uczennica pierwszej klasy. Przybyła w tym dniu do szkoły ze swoją mamą. Szkoła w Tyczynie była otwarta. Tutaj jeszcze nie dotarły uzbrojone oddziały niemieckie, ale wszyscy dookoła powtarzali mało wtedy znaczące dla małej dziewczynki słowo ” wojna”.
Nasza rozmówczyni zapamiętała, że wkrótce zostały zabrane wszystkie polskie podręczniki. Dzieci uczyły się czytać z kartek polskiej książki, którą przyniósł jeden z nauczycieli. Po kilku miesiącach do klasy trafiły podręczniki niemieckie. Miały one nauczyć czytać i pisać oraz liczyć polskie dzieci, których przyszłość zaplanowano jako siłę roboczą dla niemieckiej rasy panów. W podręczniku do historii przedstawiono dzieje Niemiec, które zawsze wyraźnie górowały nad narodami słowiańskimi, a małym dzieciom nakazano uczyć się rymowanek sławiących naród niemiecki.
Pani Teofila przez całą wojnę uczęszczała do tyczyńskiej szkoły. Poczucia tożsamości narodowej i budzenie ducha patriotyzmu zapewniało Jej domowe wychowanie ( brat był żołnierzem września 1939 roku, który już na początku wojny został wywieziony najpierw do obozu, a potem na przymusowe roboty do Niemiec) oraz działalność katechetów i niektórych nauczycieli.
Nasza rozmówczyni wspominała ciężkie czasy okupacji; wywózkę ludności żydowskiej, a wcześniej ich prześladowania, bombardowanie okolic Jej domu i powszechną biedę wówczas panującą.
Po zakończeniu wojny dokończyła edukację podstawową,a potem kontynuowała ją na poziomie ówczesnej szkoły średniej. Po jej ukończeniu podjęła pracę nauczycielki. Pracowała w kilku wsiach na terenie Podkarpacia. Najdłużej w Chmielniku Rzeszowskim. Odeszła na emeryturę w 1985 roku. Do dzisiaj odwiedzają Ją dawni uczniowie. Niedawno, kiedy zachorowała, szybkiej pomocy udzielił jeden z dawnych wychowanków.
Pomimo wielu dolegliwości zdrowotnych, pani Teofila posiada wspaniałą pamięć. Jej wspomnienia zawierają masę szczegółów o życiu w czasach wojny i okupacji, ale także po wojnie, kiedy zniszczona Polska dźwigała się z riun ogromnym wysiłkiem pokolenia „Dzieci Wojny”.
Pani Teofila Knutel całe swoje życie zawodowe poświęciła pracy nad edukacją polskich dzieci, często pracując w bardzo ciężkich warunkach. Wspominała na przykład, że tuż po wojnie klasy szkolne liczyły nawet dziewięćdziesięciu uczniów, niejednokrotnie w różnym wieku, czasami równolatków nauczycieli. Przecież w czasie wojny wiele osób nie kontynuowało edukacji; czasem z powodu biedy, czasem ze strachu przed wychodzeniem z obejścia domu ( łapanki i wywózki do obozów były codziennością), a czasem z powodu uczestnictwa w podziemnym ruchu oporu.
Spotkanie z naszą bohaterką pozwoliło poszerzyć naszą wiedzę o losach Polski i Polaków w okresie II wojny światowej.
Jesteśmy ogromnie wdzięczni pani Teofili za możliwość wysłuchania i zapisania Jej wspomnień. Pozostaną one w naszej szkole świadectwem dla przyszłych pokoleń.
